_edited.jpg){kind=small}
Autor: Kaiku
Tłumaczenie: Minji
Tervetuloa!
Witajcie w naszym miesięcznym przeglądzie języków!
Językiem października jest fiński, znany również jako "Suomi/Suomen kieli" w ojczystym języku.
Fiński należy do rodziny języków uralskich i ma zaszczyt być językiem urzędowym Finlandii. Poza swoją ojczyzną, mówiący po fińsku mogą być również znalezieni w takich regionach jak Estonia, Szwecja i Karelia. W Stanach Zjednoczonych populacja osób mówiących po fińsku stale rośnie z powodu imigracji, a według oficjalnych danych z 2020 roku wynosi 26 000 rodzimych użytkowników fińskiego. Na całym świecie około 5 milionów osób uważa fiński za swój język ojczysty.
Ewolucja języka charakteryzuje się modernizacją i zapożyczeniami leksykalnymi, a fiński nie jest wyjątkiem od tej tendencji. Wciągnął około 500 słów z języków germańskich (np. leipä, rauta, kuningas) i około 300 z języków słowiańskich (np. pakana, putka, kiisseli). Jednak największy wpływ na słownictwo fińskiego ma język szwedzki, z około 2000 zapożyczonymi słowami.
Jednym z najbardziej charakterystycznych aspektów języka fińskiego jest jego system samogłoskowy, który obejmuje osiem samogłosek: a, e, i, o, u, y, ä i ö. Ta liczba przewyższa liczbę samogłosek w języku angielskim o trzy. Wśród nich, osoby nieznające języka często napotykają trudności przy próbie wymówienia dodatkowych samogłoskek: y [y], ä [æ] i ö [ø].
Samogłoski fińskie. Grafika wykonana przez Kaiku z Language Cafe.
Rozwój ustandaryzowanego systemu pisma fińskiego nie nastąpił aż do XV wieku, kiedy to Mikael Agricola, fiński biskup, dostrzegł potrzebę przetłumaczenia Biblii na fiński. Dopiero trzy wieki później podjęto większy wysiłek, aby poprawić status języka fińskiego, ułatwiając jego użycie w szerszym kontekście pisemnym. Wkrótce fińska literatura, dziennikarstwo i dyskurs naukowy zaczęły zdobywać bardziej wyraźną obecność obok szwedzkiego w Finlandii. W tym transformacyjnym okresie Elias Lönnrot stał się kluczową postacią, znacząco przyczyniając się do rozwoju słownictwa fińskiego. Jego najbardziej trwałym literackim dziedzictwem pozostaje "Kalevala", monumentalna kolekcja epickiej poezji, która pochodzi z folkloru i mitologii Finlandii i Karelii.
Chociaż fiński jako język jest stosunkowo młody, korzenie języków fińskich sięgają czasów starożytnych, możliwie aż do czasów przed naszą erą. Najstarszy udokumentowany przypadek języka fińskiego pochodzi z wczesnego XIII wieku, zapisany na kawałku kory brzozowej. Istnieje wiele dyskusji na temat właściwego tłumaczenia tego tekstu, ale uznano, że jest to stare zaklęcie.
List z kory brzozowej nr 292 z Wikipedii.
Czy wiedziałeś?
Fiński jest językiem fonemicznym, co oznacza, że słowa są wymawiane dokładnie tak, jak są zapisane.
Język fiński zawiera zróżnicowaną gamę 19 dialektów.
Pierwsza książka napisana w języku fińskim, "ABCkiria" Mikaela Agricoli z 1543 roku, zawierała alfabet i katechizm.
Najbardziej międzynarodowo używane fińskie słowo to "sauna".
Najdłuższe słowo w fińskim ma 61 liter i brzmi "lentokonesuihkuturbiinimoottoriapumekaanikkoaliupseerioppilas", co oznacza "student mechanika pomocniczego silników odrzutowych samolotów".
Fiński jest językiem neutralnym pod względem płci, posiadającym tylko jeden zaimek: hän.
Podstawowe zwroty po fińsku
Cześć — Moi/Terve (nieformalnie)
Dzień dobry — (Hyvää) päivää (formalnie)
Dzień dobry — (Hyvää) huomenta
Dobry wieczór — (Hyvää) iltaa
Pa pa — Hei hei/Moikka
Do widzenia — Näkemiin
Gratulacje! — Onneksi olkoon!
Proszę — Ole hyvä
Dziękuję/Dzięki — Kiitos/Kiitti
O Kaiku
Kaiku, fiński specjalista IT mieszkający w Polsce, z pasją do sztuk wizualnych i języków. Ważne dla niego jest znajdowanie różnych perspektyw i pomysłów oraz wyrażanie ich w różnych formach – od tekstu po treści wizualne.
O Minji
Minji jest aspirującym poliglotą, aktualnie rozwijającym swoje zdolności językowe studiując lingwistykę stosowaną w swojej ojczyźnie, Polsce. W wolnym czasie, poza pracą i studiami, gra w gry, uczy się języków obcych oraz słucha muzyki.