_edited.jpg){kind=small}
Yazar: Almond
Huseyin Tarafından Çevrildi
Marc Chagall tarafından yapılan resim
שלום עליכם!
Bu ayın önem verilen dili bölümüne hoş geldiniz! Bu ayın önem verilen ikinci dili Yidiş. Yidiş dilini konuşanlar tarafından sevgiyle "mame loshn" olarak adlandırılan Yidiş, tarihsel olarak Orta ve Doğu Avrupa'daki Aşkenazi Yahudi toplulukları tarafından konuşulan bir Batı Cermen bir dildir.
Bugün, Yidiş esas olarak ABD, İsrail, Kanada, Rusya ve Avrupa'nın çeşitli bölgelerinde yaşayan az sayıda kişi tarafından konuşulmaktadır. Yidiş'in sadece birkaç ülkede azınlık dili olarak yer alması ve yalnızca bir kez “resmi” statü kazanmış olması nedeniyle, bazıları Yidiş’i kelimelerden oluşan bir millet olarak tanımlar.
Ancak Yidiş Tam Olarak Nedir?
Yidiş, “Yahudi” anlamına gelmektedir ve İbranice, Aramice ve Roman dillerinden unsurlar içeren bir Yüksek Almanca lehçesidir.
Yidiş'in başlangıcıyla ilgili en yaygın kabul gören teori, 10. yüzyılda Fransadan ve İtalya'dan Alman Ren Vadisi'ne göç eden Yahudilerdir. Orada, bildikleri ve öğrendikleri dilleri karıştırarak, Yidiş'in ilkel bir versiyonunu oluşturmuşlardır. Yidiş, Haçlı Seferleri ve Kara Ölüm ile birlikte bir lehçe değil, ayrı bir dil haline gelmiştir. Bu olaylar nedeniyle topluluklar doğuya yönelmiş ve Yidiş, o dönemin Almancasından kopmuştur.
Almanca değişip gelişirken, Yidiş de Slav kelimeleri ve unsurları ekleyerek evrim geçirmiştir. Topluluklar büyüdükçe ve diğerleriyle iletişim kurdukça, Yidiş Avrupa'nın Yahudileri arasında yaygın bir ortak dil haline gelmiştir. Bu andan itibaren dil daha belirgin ve özgün hale gelmiştir. Yidiş tiyatrosu, edebiyatı ve genel kültürü gelişip parlamıştır. II. Dünya Savaşı'ndan sonra, Holokost ve diğer ülkelerdeki asimilasyon nedeniyle konuşanların sayısı büyük ölçüde azalmıştır. Ancak, dilin yeniden canlandırılması için yıllardır süren çabalar devam etmektedir.
Yosl Cutler, tiyatro kuklalarının birinin arkasında. Fotoğrafın alındığı yer: YIVO.
Biliyor muydunuz?
Yidiş, İbranice alfabeyi kullanmaktadır. Bunun sebebi, her Yahudi’nin buna aşina olmasıdır.
Kısa bir süreliğine, 1920'lerin ortalarından 1930'ların başlarına kadar, sadece kültürel bir ifade olarak, dini içerik olmaksızın ilk zamanlarındaki Sovyetler Birliği'nden resmi destek aldı. Yidiş'in resmi dil olduğu Yahudi Otonom Bölgesi'ni bile kurdular. Özellikle, tiyatro ve edebiyat kısa bir süre içinde gelişti; ancak SSCB, Yidiş kurumlarını sansürlemeye ve kapatmaya başladı. Yidiş "anti-sovyet" olarak kabul edildi ve Stalin'in tasfiyeleri, dilin Rusya'da gerilemesine sebep oldu.
Yidiş gazeteleri, edebiyatı, tiyatrosu ve filmleri hala yapılmaktadır. Dil, ilgi ve yeniden canlandırma çabaları altında.
Bugün dünya genelinde Yidiş'in tahmini 500,000 ila bir milyon arasında konuşanı vardır.
Yidiş'in birkaç lehçesi ve birçok kişinin YIVO olarak adlandırdığı daha tartışmalı bir “standartlaştırılmış” lehçesi bulunmaktadır.
Temel İfadeler:
Merhaba — שלום - Shalom
Günaydın — גוטן מאָרגן - Gutn morgn
İyi akşamlar — אַ גוט אָוונט - A gut ovnt
Tuvalet nerede? — וווּ איז דער וואַשצימער - Vu iz der vashtsimer
Teşekkür ederim — אַ דאַנק - A dank
Seni seviyorum — איך האָב דיר ליב - Ikh hob dir lib
Tebrikler — מזל טוב - Mazel tov
Hoşça kal — אַ גוטן טאָג - A gut tog
Almond Hakkında
Bir lisans öğrencisi ve bir meshuggener olarak, Almond, Mikrobiyoloji dalında uzmanlaşmayı ve Yidiş çalışmaları ile ilgili yan dal yapmayı umuyor. İbranice ve Yidiş çalışıyor ve klezmer bağımlılığını asla aşamayacak.
Huseyin Hakkında
Huseyin, Türkiye’de yaşayan bir öğrencidir. Dil öğrenmeyi sever. Poliglot olmak ve diplomasi okumak istemektedir. Video oyunları oynar ve kodlama yapmayı sever. Ayrıca, 3D modeller yapmak için Blender öğrenir. Müzik dinlemeyi sever. İspanyolca seviyesi, A1 düzeyindedir.
Kommentarer